Fransa, AB’nin BioNTech’ten çocuk ve gençler için almak istediği 900 milyon doz güçlendirilmiş aşıyı veto etti, ortalık karıştı. AB zirvesinde kıyamet kopuyor. Macron, Merkel’e karşı BioNTech aşısının patent haklarının kaldırılmasını savundu.Ankara’daki kanepe krizinin ardından, Avrupa Komisyonu Başkanı von der Leyen ile Avrupa Konseyi Başkanı Michel de bu olayda yine ters düştü.
Haber : Ali GÜLEN / SÖZCÜ
Avrupa Birliği zirvesi Almanya Başbakanı Angela Merkel’siz toplandı ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, aşıda patentin kaldırılması ve tüm dünya ülkelerinin daha rahat ulaşması için ağırlığını koydu. Fransa, AB’nin 900 milyon kutu BioNTech aşısı siparişini de veto etti.
Bu durum, AB içinde büyük kriz çıkardı. Almanya, şu ana kadar ülkesinde aşı üretmeyen ve aşıların ihracına da karşı çıkan ABD’nin, böyle bir teklifle gelmesini eleştirdi. Almanya, önemli olanın düşük gelirli ülkelere aşı ihracatı olduğunu, bunu da AB’nin sağladığını savunuyor.
Ancak kriz büyüdü, Avrupa Birliği tam anlamıyla bölündü. İşte Avrupa’yı bölen, ABD ile Rusya’nın başını çektiği aşıda patentin kaldırılması talebiyle başlayan kriz ve gelişmeler…
1) MACRON AĞIRLIĞINI KOYDU: Portekiz’in Porto kentinde yapılan zirvede, AB’nin ele aldığı diğer konuların yanı sıra, korona aşısında patent hakkının kaldırılması ve herkesin üretebilmesi önerisi vardı. Almanya Başbakanı Merkel’in katılmadığı ilk toplantıda, Fransa Cumhurbaşkanı Macron, teklifi tamamıyla desteklediğini duyurdu. Macron, AB’nin iki büyük liderinden biri olarak ağırlığını koydu.
2) ALMANYA İHRACATI SÜRDÜRÜYOR: Aşı üretmeyen ve geliştirmeyen bir ülke olarak, hiçbir kaybı olmayan Fransa’nın tavrı netti. Buna karşılık Alman hükümeti kendi çizgisinde diretti ve diğer ülkelere yapılan ihracat kolaylığından, düşük gelirli ülkelerin ucuza aşıyı alabildiğinden söz etti. Almanya, fikri mülkiyet ve patent hakkının korunmasından yana görüş bildirdi.
3) COVAX’TAKİ ETKİSİNİ KIRMAK İÇİN: ABD’nin görüşü farklıydı ve önemli olanın patent hakkı olmadığını, üretim kapasiteleri ile kalite standartları olduğunu savundu. Almanya ise uluslararası aşı platformu Covax’taki başat rolünü kaptırmak istemiyor. Başbakan Merkel’in, buradaki lider pozisyonunu kaybetmek istemediği ve ABD’yi ülkesinde hiç aşı üretmeden, aşıda öncelik almak istemekle suçladığı belirtiliyor.
4) BIONTECH ÇAKILDI, MERKEL ARADI: ABD’nin bu hamlesi ile BioNTech’in hisseleri 184 eurodan 123 euroya geriledi. Merkel’in, BioNTech’in CEO’su Uğur Şahin’i arayıp destek vermesi ile hisseler 145 euroya çıkıp biraz toparlandı. Patentleri mRNA tabanlı aşıyla ilgili olan ve büyük başarı yakalayan BioNTech’in bu haklarını paylaşacak duruma gelmesi, hem BioNTech hem de Almanya için kayıp olacak, diğer aşı ya da ilaç firmaları bundan yararlanacak. Kanser araştırmalarına da yarayan mRNA teknolojisi bir anlamda diğerleri tarafından da kullanılabilecek.
5) ANKARA’DAN SONRA YİNE KRİZ: Macron ile Merkel arasındaki bu çatışma, AB içinde Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen ile Konsey Başkanı Charles Michel arasında da patladı.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen ve Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel.
Ankara’daki kanepe krizinden sonra AB içinde şimdi de bu kriz var. Ursula von der Leyen, ABD’nin teklifini destekleyen 100’den fazla ülkenin baskısı altında kaldı ve, “AB olarak, kısa vadede aşı üreten ülkeleri ihracata izin vermeye çağırıyoruz” dedi. Michel ise ülkeleri tedarik zincirini aksatmamaya çağırdı.
6) FRANSA’NIN CAN YAKAN VETOSU: ABD şimdiye kadar aşıda önceliği aldı ve ihracatı engelledi. AB ise bu anlamda daha yumuşak tavır alarak, aşının diğer ülkelere ihracını sağlamaya çalıştı. Kavga sürerken, Pfizer/BioNTech’in çocuklar için geliştirdiği yeni tip aşıya Fransa’dan veto geldi. Fransa, AB’nin yeni ve güçlendirilmiş 900 milyon doz aşı alımını veto etti. Aşıların Aralık 2021’den 2023’e kadar teslimi gerekiyordu.
7) ÇİN DE AB İÇİNDE ETKİLİ OLUYOR: Öte yandan Çin de AB içinde etkin olmaya başladı. Hong Kong nedeniyle Çin’e yöneltilecek kınama, Macaristan’ın vetosuyla engellendi. Macaristan, Çin aşısı ve Rus aşısını da aldı. Çin’in ayrıca Macaristan’da bir üniversite kuracak olması, AB içinde aşıların uzantısı bir siyaset olarak dikkatleri çekiyor.
8) DÖRT BÜYÜK KAVGA EDİYOR: Bir yanda ABD, diğer yanda Çin. Öte yanda AB içinde normal Avrupa çizgisinde kalmak isteyen Almanya, diğer yanda ise bu çizgiye karşı çıkan Fransa var. Avrupa Birliği zirvesi Portekiz’de işte bu gürültü-patırtı içinde devam ediyor. Tüm gözler, patent ya da fikri mülkiyet haklarının paylaşılıp paylaşılmayacağında yatıyor. Bu karar, Almanya’nın ilaç ya da aşı üretimindeki merkezi rolünü de netleştirecek.